KILDER – De Monumentenprijs 2016 van de gemeente Montferland gaat dit jaar naar korenmolen ‘De Rembrandt’ in Kilder. De prijs wordt tijdens het nationale open monumentenweekend op 10 en 11 september uitgereikt door wethouder Rob Visser.
De Monumentenprijs werd in 2006 op initiatief van de Heemkundekring Bergh (HKB) in het leven geroepen, daarbij ondersteund door de Oudheidkundige Vereniging Didam (OVD) en de gemeente Montferland. Beide verenigingen kunnen hiervoor, volgens vaste criteria opgesteld door de Monumentencommissie, jaarlijks elk drie objecten of personen voordragen.
Dit jaar nomineerde de HKB, naast de korenmolen van de familie Horsting, een boerderij met stallen aan de Stroombroekweg 1 in Kilder en een boerderij aan de Langeboomsestraat 1 in Vethuizen. De OVD droeg de voormalige rentenierswoning, bekend als pand Peperkamp aan de Kerkstraat 7 in Didam, voor net als de directeurswoning aan de Spoorstraat 24 in Didam en de voormalige krukhuisboerderij aan de Heesweg 8 in Oud-Dijk. Deze zes panden zijn op 24 juni door de Monumentencommissie van de gemeente Montferland bezocht en na de schouwing werd korenmolen ‘De Rembrandt’ als winnaar voorgedragen.
Rembrandtmolen
De Rembrandtmolen is een rijksmonument. De oorspronkelijke molen werd in 1854 gebouwd door Hend Weling. Hij noemde zijn molen ‘de Vos’, of ‘’t Voske’, naar zijn moeder Geertruida (Gerritje) Vos. Vermoed wordt dat het een achtkantige houten molen was, maar hierover bestaat geen zekerheid. Wel is bekend dat de molen niet genoeg wind ving.
Daarom werd in 1882 een belt opgeworpen, waarop een nieuwe molen met een ronde stenen romp werd gebouwd. In de huidige romp zijn twee bouwfasen te onderscheiden, zodat onduidelijk is of de molen voor 1882 al een stenen romp had, die in dat jaar alleen maar werd verhoogd, of dat de hele romp van 1882 is.
De orkaan die op 10 augustus 1925 door de Achterhoek raasde, heeft de molen grotendeels verwoest. Het Nationaal Steuncomité Stormramp financierde de herbouw, waarvoor bijna alle houten onderdelen kwamen van de gedeeltelijk afgebroken molen Rembrandt uit Hazerswoude bij Leiden, daterend uit 1593. Het Steuncomité eiste daarom dat de Kilderse molen Rembrandt ging heten.
In de afgelopen decennia is de molen weer tot zeer slechte staat vervallen. In 1988 werd hij onttakeld, maar in 2014 begon de restauratie. Op 12 maart 2015 werd een nieuwe kap op de romp gehesen en op 1 maart 2016 werd de restauratie bekroond met het plaatsen van de wieken. In plaats van zeilen hebben deze wieken zogenaamde Ten-Have-kleppen, een ingenieus systeem van draaibare houten borden die afhankelijk van de windsterkte open en dicht gedraaid kunnen worden.
Erepalm
Gelijktijdig met de overhandiging van de Monumentenprijs 2016 wordt ook de erepalm uitgereikt. Deze erepalm is vernoemd naar architect Henk Swaagstra, voormalig lid van de Monumentencommissie, die op 21 september 2011 overleed na een verkeersongeluk. De prijs is een opsteker voor organisaties of personen, die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de cultuurhistorie van de gemeente Montferland.
Dit jaar is de erepalm toegekend aan Didammer Henk Stevens (1943) voor zijn vele historische onderzoeken, die vaak hebben geleid tot aparte publicaties. Daarbij is Henk Stevens één van de auteurs van het jaarboek Oaver Diem van de OVD, waarvoor hij ook jarenlang redigeerde en momenteel tevens de layout verzorgt. Zijn publicaties gaan veelal over molens en maalderijen, markten, bankzaken, havezaten en armoede uit het verleden. Ook is Stevens als vrijwillig gediplomeerd molenaar verbonden aan de Sint Martinusmolen in Didam en is hij vrijwilliger bij het Streekarchivariaat De Liemers en Doesburg. Verder is hij actief bij de Historische Kring Westervoort in zijn geboorteplaats, waar hij deel uitmaakt van de redactie van het kwartaalblad ‘Bij de Tijd’. Op 26 augustus presenteerde hij zijn voorlopig laatste boek ‘De molens en maalderijen van Westervoort’.
